31 lipca br. to pierwsza rocznica ostatecznej likwidacji produkcji jaj w konwencjonalnych klatkach w Polsce.

Z  tej okazji przypominamy , że polskie władze weterynaryjne   31 lipca 2012 r. ostatecznie wygasiły w Polsce produkcję w konwencjonalnych klatkach. W ten sposĂłb zrealizowały przedłożony Komisji Europejskiej  5 grudnia 2011 r.  plan  działań w sprawie stopniowej likwidacji  produkcji jaj w konwencjonalnych klatkach.  Plan ten miał na celu skuteczne przeciwdziałanie ewentualnej nieuczciwej konkurencji  na wspĂłlnym rynku ze strony polskich niedostosowanych ferm. 

Fermy, ktĂłre rozpoczęły proces modernizacji mogły kontynuować produkcję jaj w klatkach niezmodyfikowanych do końca cyklu nieśności, ale nie dłużej niż do dnia 31 lipca 2012 r. Jaja pochodzące z tych ferm były dodatkowo oznakowane okrągłym znakiem koloru czerwonego o średnicy 5 mm. Jaja te mogły być sprzedawane wyłącznie do zakładĂłw przetwĂłrczych, konsumentowi końcowemu w przypadku sprzedaży bezpośredniej oraz odbiorcom z krajĂłw trzecich, ktĂłrzy nie wymagali przestrzegania przy produkcji jaj przepisĂłw dyrektywy Rady 1999/74/WE. A realizacja powyższego planu była kontrolowana przez powiatowych lekarzy weterynarii co najmniej raz w miesiącu na fermach prowadzących modernizację klatek oraz w zakładach przetwĂłrczych.
W pliku poniżej, pełen tekst Sprawozdania : „Realizacja wdrażania dyrektywy Rady Nr 1999/74 ( WE) określającej minimalne normy ochronne dla kur niosek. „  Sprawozdanie to zostało przedstawione w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu RP podczas posiedzenia tej Komisji w dniu 31 lipca 2013 r. 

W pliku poniżej, pełen tekst Sprawozdania: „Realizacja wdrażania dyrektywy Rady Nr 1999/74 ( WE) określającej minimalne normy ochronne dla kur niosek." Sprawozdanie to zostało przedstawione w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu RP podczas posiedzenia tej Komisji w dniu 31 lipca 2013 r.      

REALIZACJA WDRAŻANIA DYREKTYWY RADY NR 1999/74 (WE) OKREŚLAJACEJ MINIMALNE NORMY OCHRONNE DLA KUR NIOSEK.

Zakaz utrzymywania od dnia 1 stycznia 2012 r. kur niosek w klatkach niezmodyfikowanych wprowadziły przepisy dyrektywy Rady nr 1999/74/WE z dnia 19 lipca 1999 roku ustanawiającej minimalne normy ochrony kur niosek. Przepisy te zostały wdrożone do polskiego porządku prawnego w 2003 r. rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych warunkĂłw utrzymywania poszczegĂłlnych gatunkĂłw zwierząt gospodarskich, ktĂłre weszło w życie z dniem 26 marca 2004 r.

Obecnie wymagania te określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunkĂłw zwierząt gospodarskich, dla ktĂłrych normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 56, poz. 344 z pĂłźn. zm.).

W Polsce, w dniu 1 stycznia 2012 r., działało 145 gospodarstw utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych, ktĂłre nie zakończyły modernizacji klatek do dnia 31 grudnia 2011 r. W związku z tym GłĂłwny Lekarz Weterynarii opracował plan działań mających doprowadzić do stopniowej likwidacji produkcji jaj w klatkach niezmodyfikowanych, ktĂłry w dniu 5 grudnia 2011 r. został przekazany Komisji Europejskiej. Plan ten zakładał, że fermy, ktĂłre nie rozpoczęły w roku 2011 modernizacji klatek przejdą na inny system utrzymywania kur niosek, albo zakończą produkcję. Fermy, ktĂłre rozpoczęły proces modernizacji mogły kontynuować produkcję jaj w klatkach niezmodyfikowanych do końca cyklu nieśności, ale nie dłużej niż do dnia 31 lipca 2012 r. Jaja pochodzące z tych ferm były dodatkowo oznakowane okrągłym znakiem koloru czerwonego o średnicy 5 mm. Jaja te mogły być sprzedawane wyłącznie do zakładĂłw przetwĂłrczych, konsumentowi końcowemu w przypadku sprzedaży bezpośredniej oraz odbiorcom z krajĂłw trzecich, ktĂłrzy nie wymagali przestrzegania przy produkcji jaj przepisĂłw dyrektywy Rady 1999/74/WE. A realizacja powyższego planu była kontrolowana przez powiatowych lekarzy weterynarii co najmniej raz w miesiącu na fermach prowadzących modernizację klatek oraz w zakładach przetwĂłrczych.

Mając na względzie, iż przed dniem 1 stycznia 2012 r. nie można było podejmować żadnych krokĂłw prawnych lub administracyjnych w celu skłonienia producentĂłw jaj do modernizacji ferm, a także w związku z faktem, ktĂłry strona polska niejednokrotnie zgłaszała w roku 2011 na forum Komisji i Rady Europejskiej, iż liczba gospodarstw utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych w Polsce przed rokiem 2012 była znaczna, wprowadzenie w życie ww. zakazu musiało zostać rozłożone w czasie. W celu jak najszybszego rozwiązania istniejącego problemu GłĂłwny Lekarz Weterynarii określił plan działań, mający na celu stopniowe wycofywanie klatek niezmodyfikowanych. Termin zakończenia ww. planu działań został ustalony na dzień 31 lipca 2012 r.

GłĂłwny Lekarz Weterynarii w ramach ww. planu działań podzielił fermy produkujące jaja w systemie klatkowym na fermy, ktĂłre:
• miały zakończyć działalność do końca 2011 r.,
• rozpoczęły proces modernizacji w 2011 r., ale nadal utrzymywały kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych; produkcja była możliwa zgodnie z restrykcjami wymienionymi
w planie działań,
• prowadziły produkcję jaj w klatkach zmodyfikowanych jak i niezmodyfikowanych,
• prowadziły produkcję jaj w klatkach zmodyfikowanych.

W przypadku ferm utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych, ktĂłre rozpoczęły proces modernizacji w 2011 r., powiatowi lekarze weterynarii zgodnie z planem działań wydali decyzje administracyjne, na podstawie ktĂłrych fermy te mogły kontynuować produkcję jaj w klatkach niezmodyfikowanych do końca cyklu nieśności danego stada, ale nie dłużej niż do dnia 31 lipca 2012 r. Produkcja jaj na tych fermach była możliwa pod następującymi warunkami:
• obsada kur zapewniająca powierzchnię wynoszącą 750 cm2 na kurę, tj. taka sama jak
w przypadku klatek zmodyfikowanych,
• stosowanie dodatkowego oznakowania jaj pochodzących z tych ferm (czerwony znak
o średnicy 5 mm oraz usunięcie z dotychczasowego numeru cyfry „3” oznaczającej klatkowy system utrzymania kur niosek), co pozwalało na łatwą identyfikację jaj pochodzących z klatek niezmodyfikowanych,
• sprzedaż jaj wyłącznie do:
- zakładĂłw przetwĂłrczych, 
- konsumenta końcowego w formie przyjętej przez obowiązujące przepisy krajowe – sprzedaż bezpośrednia,
- odbiorcĂłw w tych krajach trzecich, ktĂłrzy w uzgodnionych warunkach w zakresie importu jaj nie wymieniali konieczności przestrzegania przy produkcji jaj przepisĂłw dyrektywy Rady 1999/74/EC.

W przypadku ferm, ktĂłre utrzymywały kury nioski zarĂłwno w klatkach zmodyfikowanych, jak i niezmodyfikowanych jaja pochodzące od kur utrzymywanych w klatkach niezmodyfikowanych podlegały tym samym restrykcjom co jaja z ferm produkujących jaja jedynie w klatkach niezmodyfikowanych. Jednocześnie jaja pochodzące z klatek zmodyfikowanych mogły być wprowadzane na rynek bez ograniczeń, jeżeli fermy te posiadały i stosowały procedury dotyczące rozdziału jaj pochodzących z klatek zmodyfikowanych i niezmodyfikowanych. Dodatkowo, w przypadku skierowania jaj z ferm o podwĂłjnym systemie utrzymania do handlu w dokumentach handlowych, zgodnie z poleceniem GłĂłwnego Lekarza Weterynarii, powinno być wskazane oznaczenie kurnika, z ktĂłrego pochodziły jaja oraz informacja, że są to jaja wyprodukowane w klatkach zmodyfikowanych.

Kontrola nad właściwym oznakowaniem jaj, jak i ich dystrybucją prowadzona była przez właściwych powiatowych lekarzy weterynarii. Kontrole na fermach utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych, w celu sprawdzenia czy podmioty stosują się do wydanych decyzji, a także w celu oceny postępĂłw prac modernizacyjnych, były prowadzone przez służby weterynaryjne co najmniej raz w miesiącu. Listy ferm, w ktĂłrych były jeszcze użytkowane klatki niezmodyfikowane zostały przekazane do zakładĂłw pakowania jaj, aby jaja z tych ferm nie trafiały poprzez te zakłady do handlu, jako jaja konsumpcyjne.

Ponadto, GłĂłwny Lekarz Weterynarii nawiązał wspĂłłpracę z Inspekcją Jakości Handlowej ArtykułĂłw Rolno-Spożywczych (IJHARS) oraz Inspekcją Handlową (IH) w zakresie kontroli właściwej dystrybucji jaj z ferm utrzymujących kury nioski w systemie klatkowym. IJHARS nie wydawał zgody na zwolnienie z konieczności oznakowania jaj fermom, w ktĂłrych były jeszcze użytkowane klatki niezmodyfikowane, a w zakładach pakowania jaj kontrolowano zgodność oznakowania jaj z decyzjami powiatowych lekarzy weterynarii. Natomiast IH sprawdzała, czy jaja z ferm, w ktĂłrych były jeszcze użytkowane klatki niezmodyfikowane, nie trafiały do handlu detalicznego.

Kontrole przeprowadzone przez służby weterynaryjne pod koniec stycznia 2012 r. wykazały spadek liczby ferm utrzymujących kury nioski jedynie w klatkach niezmodyfikowanych do 135 oraz spadek liczby ferm utrzymujących kury nioski zarĂłwno w klatkach zmodyfikowanych, jak i niezmodyfikowanych do 66 podmiotĂłw. Fermy, ktĂłre nie rozpoczęły modernizacji w roku 2011 zostały zamknięte (40 podmiotĂłw).

Na podstawie informacji uzyskanych od powiatowych lekarzy weterynarii GłĂłwny Lekarz Weterynarii utworzył trzy listy ferm utrzymujących kury nioski w klatkach:
• listę ferm posiadających jedynie klatki niezmodyfikowane,
• listę ferm posiadających zarĂłwno klatki zmodyfikowane jak i niezmodyfikowane,
• listę ferm utrzymujących kury nioski wyłącznie w klatkach zmodyfikowanych.

Powyższe listy były aktualizowane w systemie miesięcznym na podstawie kontroli przeprowadzanych przez powiatowych lekarzy weterynarii oraz przekazywane Komisji Europejskiej.

Poniższa tabela przedstawia porĂłwnanie stanu wyjściowego, tj. stanu na dzień 1 stycznia 2012 r. ze stanem na dzień 31 lipca 2012 r.

 	Liczba ferm utrzymujących kury nioski w klatkach:
	niezmodyfikowanych	niezmodyfikowanych i zmodyfikowanych	zmodyfikowanych
1 stycznia 2012r.	145	103	248
31 lipca 2012 r.	11	11	407

W przypadku ferm utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych, w ktĂłrych produkcja jaj nie została zakończona do dnia 31 lipca 2012 r., powiatowi lekarze weterynarii wydali decyzje administracyjne o zakazie wprowadzania jaj na rynek z rygorem natychmiastowego wykonania, co w konsekwencji spowodowało wyeliminowanie utrzymywania kur w klatkach niezmodyfikowanych oraz zapewniło realizację stosowania przez Polskę art. 3 i 5 dyrektywy Rady 1999/74/WE.

Zgodnie z informacją GłĂłwnego Lekarza Weterynarii od dnia 19 października 2012 r. nie ma na terytorium Polski ferm utrzymujących kury nioski w klatkach niezmodyfikowanych. Powyższe oznacza, że przepisy określone w art. 3 i 5 dyrektywy Rady nr 1999/74/WE z dnia 19 lipca 1999 r. ustanawiającej minimalne normy ochrony kur niosek są w Polsce przestrzegane.

Komentarz własny KIPDiP